RELACJA Z PRELEKCJI BOŚNIA I HERCEGOWINA
W dniu 04 lutego 2023 roku w Klubie Turysty odbyła się prelekcja o Bośni i Hercegowinie. Przybyło na nią 21 członków oddziału.
Po przywitaniu zapoznałem zebranych z kim byliśmy na tej wyprawie. Wycieczkę do Bośni i Hercegowiny zorganizował kol. Zbigniew Rudziński, prezes PTTK Oddział Ziemi Gorzowskiej w dniach 02.06.2019 – 16.06.2019 r. Uczestnikami było 42 członków PTTK z całego kraju (najwięcej z Warszawy). Przekazałem podstawowe informacje o tym kraju.
Bośnia i Hercegowina położona jest w południowej Europie, w zachodniej części Półwyspu Bałkańskiego. Całkowita powierzchnia B i H wynosi 51 209,2 km². Graniczy z Chorwacją, Serbią i Czarnogórą.
Mieszka tu 3 507 000 ludzi. Boszniacy stanowią 48%, Serbowie 33%, Chorwaci 15% ludności.
Bośnia i Hercegowina jest krajem górzystym – powyżej 200 m n.p.m. znajduje się blisko 90% jej obszaru. Większość terytorium obejmują Góry Dynarskie – młode góry powstałe w orogenezie alpejskiej, zbudowane przeważnie z wapieni, dolomitów, łupków i piaskowców. Liczne pasma górskie, a wśród nich Kozara, Grmeć, Vlašić, Cvrsnica, Prenj, Romanija, Jahorina, Bjelaśnica i Treskavica biegną z północnego zachodu w kierunku południowo-wschodnim. Na granicy z czarnogórą znajduje się najwyższy szczyt Bośni i Hercegowiny – Maglić (2386 m (n.p.m.)
Na północno-wschodnim obszarze tego kraju znajduje się niewielka część Kotliny Panońskiej. Blisko połowa terytorium kraju jest zalesiona.
Bośnia i Hercegowina leży w strefie klimatu przejściowego między klimatem kontynentalnym a Śródziemnomorskim. W zimie temperatury są bardzo niskie oraz występują częste wiatry, powodujące sztormy. Z kolei lata są upalne, przy czym z reguły na południu kraju występują wyższe temperatury.
Do największych rzek Bośni i Hercegowiny należą Sawa (wraz z jej prawymi dopływami Una, Sana i Vrbas), Neretwa, Biśnia i Drina. Większość rzek ma swoje zlewisko w morzu Czarnym, tylko nieliczne uchodzą do Adriatyku. Na terenie kraju występuje kilka dużych jezior, które zostały sztucznie utworzone przez człowieka.
Na poniższej mapce przedstawiłem miejscowości, w których byliśmy, oprócz Sarajewa.
W czasie dojazdu zatrzymaliśmy się w Belgradzie na nocleg, a rano ruszyliśmy dalej docierając w dniu 03 czerwca w godzinach popołudniowych do miejscowości Bihać. Po obiedzie odbyliśmy krótki spacer po starówce podziwiając zabytki. Po domowej wojnie w latach dziewięćdziesiątych w okolicy Bihacia stacjonowały wojska ONZ zapewniając pokój. W tym czasie przez rok służyli tam nasi koledzy z oddziału w osobach śp. Kazimierza Walaszko i Józefa Gajdy Dla Kazia była to sentymentalna podróż.
04 czerwca zwiedziliśmy inne miejsca tego uroczego miasta.
05 czerwca pojechaliśmy do Chorwacji podziwiać w ” Nacionalni Park Plitvička Jezera ” jeziora o niezwykłym kolorze i kaskady spadającej wody, które przyciągają turystów z całego świata. Ze względu na różnice wysokości pomiędzy poszczególnymi jeziorami woda przelewa się widowiskowymi wodospadami. Zobaczcie to co my widzieliśmy.
Więcej dowiecie się pod poniższym adresem.
https://www.podrozepoeuropie.pl/jeziora-plitwickie-przewodnik/
06 czerwca pojechaliśmy w góry zdobyć szczyt Ostrelj 1330 m n.p.m. Marsz rozpoczęliśmy ze wsi o tej samej nazwie. Oštrelj znajduje się około 12 km od Bosanski Petrovac. Przez wieś przechodzi główna droga M14.2 Bosanski Petrovac – Drvar na przełęczy między górami Klekovaće i Osjećenica. Jest to obszar bogaty w lasy liściaste i iglaste. Ja z żoną zrezygnowaliśmy w połowie drogi obawiając się wejścia na miny( nie ma tam wytyczonych szlaków). Wróciliśmy do wsi, w której jest tylko jeden dom zamieszkały przez właścicieli restauracji, w której wybornie smakowała nam śliwowica. Pozostałe okazałe domy częściowo zniszczone nie są zamieszkałe. Większość uczestników zrobiła tak jak my. Ale siedmiu członków z naszej grupy szczyt zdobyła.
07 czerwca pojechaliśmy do miejscowości Mostar. Po drodze w Nacionali Park Una znajduje się przepiękny wodospad Śtrabaćki Buk.
Następny cel naszej podróży to miasto Jajce wyjątkowo malownicze miasteczko położone u zbiegu dwóch rzek – Plivy i Vrbasu. Znajdujący się tu Wodospad Plivski znalazł się na liście 12 najpiękniejszych wodospadów na świecie. Co roku, na początku sierpnia, nad wodospadem rozgrywany jest przyciągający dziesiątki tysięcy kibiców konkurs skoków do wody. Śmiałkowie skaczą z samego szczytu wodospadu.
Wodospad Plivski
Warto też zobaczyć:
08 czerwca pojechaliśmy z Mostaru do miasteczka Blagaj gdzie znajduje się klasztor derwiszów.
W tym miejscu z otworu skalnego na powyższym zdjęciu wypływa masa szmaragdowej wody. Przy czym nie jest to jakiś zwykły strumyczek, ale żywioł osiągający dziką siłę aż 43 tysięcy litrów na sekundę! To rzeka Buna, która po 9 km wpadnie do Neretwy. Nim jednak w ogóle pojawi się na powierzchni ziemi z tym nieprawdopodobnym impetem, to przez 19 km płynie w hercegowińskich skałach krasowych, po czym wypływa z głębokiej groty jako jedno z najsilniejszych źródeł w Europie.
Kolejne miejsce odwiedzone przez nas to miasteczko Radimlja ze średniowiecznyą nekropolią kojarzoną z tak zwanym kościołem bośniackim. Na cmentarzu znajduje się około 140 grobów. Stećki i (w liczbie pojedynczej stećak), bo tak nazywają się te bryły, wykonane zostały w większości z białego wapienia
.
Z Radimlja pojechaliśmy do Mostaru, który jest piątym co do wielkości miastem Bośni i Hercegowiny i największym miastem krainy, w której leży – Hercegowiny z liczbą mieszkańców ponad 100 000. Jest jednym z najczęściej odwiedzanych miast w Bośni i Hercegowinie, dzięki wyjątkowemu pięknu naturalnemu, osmańskiej architekturze i oczywiście słynnemu, wpisanemu na listę światowego dziedzictwa UNESCO, Staremu Mostowi.
Najważniejszym zabytkiem Mostaru jest położony w centrum XVI wieczny kamienny Stary Most, wybudowany w 1566 r. przez Turków. Budowla jest przykładem typowej architektury osmańskiej i doskonałej jak na owe czasy inżynierii. Most spina oba brzegi Neretwy i znajduje się w sercu zabytkowego Starego Miasta.
Krzywy Most (Kriva Cuprija)
Krzywy most jest starszym bratem Starego Mostu. Ma tylko jeden łuk, ale stanowi przykład typowej architektury osmańskiej z XVI wieku. Budowla została zniszczona podczas powodzi w 2000 roku, jednak szybko go odrestaurowano.
09 czerwca pojechaliśmy zobaczyć wodospad Kravica. Po drodze zatrzymaliśmy się, żeby zwiedzić wioskę Počitelj. Leży w dolnym biegu rzeki Neretwy, około 30 kilometrów na południe od Mostaru. Znajduje się tu jeden z najlepiej zachowanych zespołów urbanistycznych z okresu dominacji tureckiej na terytorium Bośni i Hercegowiny. Nad miastem górują pozostałości średniowiecznej tureckiej twierdzy wzniesionej na gruzach starożytnego rzymskiego zamku zamku.
Wodospady Kravica – grupa wodospadów położona wzdłuż rzeki Trebižat w Bośni i Hercegowinie. Wodospady rozciągają się na ponad 100 metrach szerokości, a spadek poziomu dochodzi do 25 m. Wodospady powstały wskutek akumulacji trawertyn. Ze względu na malownicze położenie i krystalicznie czystą wodę jest popularnym miejscem kąpieli mieszkańców niedaleko położonego miasta Ljubuśki.
10 czerwca pojechaliśmy do Međugorje, które leży w południowej części Hercegowiny, 25 km na południowy zachód od Mostaru. Znane przede wszystkim dzięki rzekomym objawieniom maryjnym (zapoczątkowanymi w 1981 roku), nadal badanymi przez Kościół katolicki i do tej pory nie potwierdzonymi, ani nie odrzuconymi. W 2019 roku jednak, mimo tych wątpliwości, Papież Franciszek przyzwolił na organizowanie oficjalnych pielgrzymek do Međugorje, na podstawie raportu sporządzonego przez arcybiskupa Henryka Hosera.
11 czerwca pojechaliśmy do Dubrownika miasta w Chorwacji położonego na w południowe dalmacji nad Morzem Adriatyckim. Niegdyś ośrodek handlu rangi europejskiej, obecnie przede wszystkim ośrodek turystyki. Port handlowy i pasażerski. Dubrownik jest najchętniej odwiedzanym przez turystów miastem w Chorwacji. Miasto słynie jednak z zabytków, architektury, lokalnej kuchni i życia nocnego. Stare miasto w Dubrowniku – jako zespół miejski – w całości zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.
12 czerwca pojechaliśmy do Parku Narodowego Sutjeska, który jest najstarszym parkiem narodowym w Bośni i Hercegowinie. Położony jestw południowo-wschodniej części kraju na terytorium Republiki serbskiej, przy granicy z Czarnogórą. Obejmuje powierzchnię 17 500 ha. Założony w 1965 roku.
Teren parku zajmują góry z najwyższym szczytem Bośni i Hercegowiny Maglić, wznoszącym się na 2386 m n.p.m. Nazwa parku pochodzi od przepływającej przez jego teren rzeki Sutjeska. Zbocza gór w Parku Narodowym Sutjeska częściowo porasta pierwotna puszcza Perućica.
13 czerwca wycieczka do Donja Drežnica – wsi w Bośni i Hercegowinie w kantonie hecegowińsko-neretwiańskim. W 2013 roku liczyła 717 mieszkańców, z czego większość stanowili Boszniacy.
14 czerwca w dodze powrotnej do Polski zatrzymujemy się w miejscowości Banja Luka. Miasto w zachodniej części Bośni i Hercegowiny w Republice Serbskiej stanowi faktyczną stolicę Republiki Serbskiej. Leży nad rzeką Vrbas, będącą dopływem Sawy. W 2013 roku liczyło 135 059 mieszkańców.
Ważny ośrodek gospodarczy kraju. Rozwinięty przemysł maszynowy (produkcja obrabiarek), elektrotechniczny, metalowy (odlewnia i walcownia), chemiczny (fabryka włókien sztucznych), odzieżowy i spożywczy (m.in. tytoniowy, browarnictwo), a także skórzany i celulozowo-papierniczy. Węzeł drogowy. Centrum kulturalno-naukowe. Siedziba 3 szkół wyższych (w tym uniwersytetu, założonego w 1975).
W mieście znajduje się ośrodek turystyczny i słynne uzdrowisko z ciepłymi źródłami mineralnymi o temperaturze 28–34 °C, w którym leczy się choroby reumatyczne, skórne oraz układu nerwowego. Ponadto w Banja Luce mieści się galeria sztuki i muzeum.
Banja Luka była ostatnim miejscem odwiedzonym podczas tej wyprawy. Polecam w najbliższej przyszłości odwiedzenie tego kraju. W relacji wykorzystałem część zdjęć nadesłanych przez kol. Juliana Ślusarczyka za, które dziękuję. Uczestnikom prelekcji dziękujemy za liczne przybycie, zainteresowanie i miłą atmosferę.
Helena i Tadeusz Lech
