Po „Starym Kraju” (2)

Gminnym szlakiem turystycznym, zgodnie z wydaną w 2005 r. mapą turystyczną „GMINA GUBIN’ udajemy się do Gębic. Wykorzystamy informacje z wycieczki zorganizowanej przez gubińskie kluby PTTK „Luz ‘ i „Dreptaki” w dniu 19 kwietnia br. Spotkamy tu dobrze zachowany grobowiec prawdziwego księcia i ślady po świętym zakonniku . Bogatą przyrodę,która przez wieki, harmonijnie służyła ludziom w dolinie Lubszy. Na początek trochę nobilitacji, nie każda gmina ma dobrze zachowany, grobowiec prawdziwego księcia (tylko dach kaplicy wymaga niewielkiego remontu).

Książę Henryk książę zu Schönaich-Carolath urodził się w Gębicach 24 kwietnia 1852 r. Ukończył Akademię Rycerską w Legnicy. Brał udział w wojnie francusko –pruskiej ( 19.07.1870 –10.05 1871). Póżniej studiował prawo w Bonn. Jako 25 latek został starostą gubińskim. Był nim w latach : 1877-1890 . Za swoje zasługi otrzymał tytuł honorowego obywatela miasta Gubina.

W latach 1881-1918 był posłem do Reichstagu z Ziemi Gubińskiej . W czasach swojego życia był na pewno najbardziej prominentnym gubinianinem. Do jego zasług należy budowa drogi Guben-Neuzelle, wspieranie gubińskiego Towarzystwa Oświecenia Publicznego. Działalność ta pozwoliła mu wygrać wybory w czasach napięć społecznych, gdy rozwój przemysłu i powstały ruch robotniczy zyskał na znaczeniu.

Poparcie miejscowej socjaldemokracji w wyborach 1898 r. przynosi mu miano „czerwonego księcia „. Rozwija też swoją siedzibę w Gębicach . Produkcja rolna jest tu na najwyższym poziomie. Działają młyny,browar uprawia się owoce i warzywa w tym słynną śliwkę gubinkę. Prowadzi się hodowlę ryb w stawach o powierzchni ponad 100 ha.

Rarytasem są jaja mew dostarczane na najwykwintniejsze stoły Europy . Dobra gębickie stanowią najzamożniejszą część ówczesnego powiatu gubińskiego. Ślady dostatku i wzorowej gospodarki widoczne są do dziś. To resztki uroczego parku, bogatsze niż w innych wioskach wyposażenie świetlicy wiejskiej, pozostałości infrastruktury na Lubszy. Montuje się na nich fundamentach turbiny wodne produkujące obecnie prąd. Ród Schönaichów ma niewątpliwie łużyckie korzenie, ale zapewne książe nie przywiązywał tego żadnego znaczenia.

Pierwszym odnotowanym w historii był niejaki Dyczko ( Tycko zcu Schönaiche). Za gniazdo rodowe uważa się Dębinkę koło Żar. Nazwisko to w wolnym tłumaczeniu oznacza „Piękny dąb” . Herb rodu,który znajdował się nad wejściem do grobowej krypty (zginął jak wiele cennych elementów rzeźbiarskich z kościoła pałacowego ) .Gubeński historyk Gander tak pisze o nim : „Stary herb rodu Schönaich zawiera wieniec dębowy z ośmioma liściami na złotej tarczy, a nad herbem znajduje się drugi wieniec dębów z również ośmioma liśćmi, zamocowany na ciemnoczerwonych wstęgach”. Przedstawiciele tego rodu robili karierę przy żarskich Packach, Bibersteinach, margrabiach miśni, królach czeskich i polskich. Niejaki Fabian w wieku 15 lat został paziem na dworze króla Zygmunta Jagielończyka i po 12 latach służby otrzymał z królewskich rąk pas i ostrogi . Był zręcznym dyplomatą i dowódcą . Brał udział w wyprawach na Moskwę, walczył z Duńczykami, Turkami, Brandenburczykami. Odznaczył się w bitwie pod Muehlbergiem w kwietniu 1547 r. Z rąk króla Stefana Batorego otrzymał w 1579 r. polskie szlachectwo .

Nie udało mu się kupić Żar ale nabył olbrzymie dobra między Nysa Łużycką a Bobrem . Był panem na Mużakowie, Przewozie i Szprotawie kupił też Siedlisko i Bytom Odrzański nad Odrą Zdobył też intratne i bardzo dochodowe stanowisko starosty żarsko-trzebielskiego. Najznamienitszy przedstawiciel tego rodu Fabian Schönaich Zmarł 21 września 1591 r . w wieku ponad 90 lat.

Jego potomkowie robią też karierę na dworze niemieckim. Około roku 1600 rodzina ta uzyskuje na tym dworze tytuł szlachecki . W 1660 roku awansuje do stanu Hrabiów Rzeszy i w roku 1741 otrzymuje tytuł książęcy.

Gębice przechodzą we władanie tej rodziny w 1616 r. Zostały zakupione wraz z Zawadą od rodziny von Löben . Po otrzymaniu tytułu książecego nazwa majątku brzmiała : Majatek Gębice książąt Carolath-Beuthen. Póżniej majątek przekształcono w majorat (nie wolno go było dzielić na kilku spadkobierców).W jego skład wchodziło 8 wsi, 2 części wsi i 4 folwarki. Urodziło się tu wielu książąt. Ostatni książe na Gębicach umiera bezpotomnie w 1920 r. Żona,księżna Margerita von Schönburg-Waldenburg buduje obecną kaplicę grobową . Wyposaża ją w piękne epitafia nagrobne zacnych przodków z rodowej nekropolii jaką jest stary cmentarz przykościelny w Dębince.Po jej śmierci w 1937 r. dobra Gębickie przechodzą na rzecz Ferdynanda Schönaicha z Zaboru. Polską linię tego rodu stanowi rodzina Schönaichów-Krasnodębskich.,

Staraniem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Anna Wrzesińska z Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy uporządkowała we wrześniu 2007 r. mocno sprofanowane szczątki w gębickich kryptach. Przeprowadzono badania antropologiczne i przełożono pozostałości do 7 kompletnych trumien . Ustalono, że fragmenty kości nalezą do co najmniej 11 osobników w różnym wieku i krypty zamurowano.

Zenpil

zdjęcia

Fot.1 – Kościół pałacowy w Gębicach – stan obecny .

Fot.2 -Henryk książę Schönaich-Carolth * 24.04.1852 Gębice – + 20.06.1920 Berlin- Honorowy obywatel Gubina, pochowany w 1922 r. w kaplicy przykościelnej w Gębicach.,

Fot.3 -Widok kościoła z początku XX w .Na pierwszym planie rodzina książęca na spacerze oraz domek ogrodnika.