OD DZIELNICY CESARSKIEJ PO OLANDIĘ CENTRALNY ZLOT KRAJOZNAWCÓW CZAK POZNAŃ 2019

Nie przypadkiem Poznański Oddział PTTK stał się organizatorem tegorocznego Centralnego Zlotu Krajoznawców. Wszak to tutaj równo 90 lat wcześniej miał miejsce I Kongres Krajoznawczy w odrodzonej Polsce. Tyle samo lat upłynęło od Powszechnej Wystawy Krajowej, która stała się prekursorką corocznych Międzynarodowych Targów Poznańskich (ich stulecie przypadnie za dwa lata). Upamiętnienie tych rocznic, także 100-lecia Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza i zwycięstwa Powstania Wielkopolskiego, postawili sobie za cel organizatorzy Zlotu, a jego współorganizator: Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego uświetniał 20-lecie istnienia.

CZAK trwał od 22 do 25 sierpnia, ale ci uczestnicy, którzy przyjechali do Poznania dzień wcześniej, mogli wziąć udział w autokarowej wycieczce po Przemęckim Parku Krajobrazowym lub odbyć kilkugodzinny spacer szlakiem atrakcji turystycznych miasta z fachową opieką przewodnicką Stefana Żurka. Siedmioro członków gubińskiego OM PTTK przyłączyło do grupy, która wybrała tę drugą opcję.

Wyruszyliśmy spod Pomnika Armii „Poznań” odsłoniętego 1.września 1982 r. Informacje przewodnika na temat perturbacji z projektowaniem, usytuowaniem i symboliką obiektu przykuły naszą uwagę i zjednały uznanie dla kompetencji prowadzącego wycieczkę. „Zahaczając” po drodze o klasztor Karmelitów Bosych i Bazylikę św. Józefa, udaliśmy się w kierunku kościoła św. Wojciecha z I poł. XV wieku, który zyskał przydomek poznańskiej Skałki dzięki usytuowanej przy nim Krypcie Zasłużonych Wielkopolan. Mając jeszcze w pamięci sarkofagi Karola Marcinkowskiego, Heliodora Święcickiego, Józefa Wybickiego, Feliksa Nowowiejskiego, zeszliśmy ze Wzgórza, by przez Stary Rynek dojść do … kościoła farnego św. Stanisława, monumentalnej budowli sakralnej jezuickiej z XVII w. Żeby opisać jej wystrój trzeba mistrza słowa i znawcy sztuki, więc odsyłam do źródeł, bądź polecam odwiedziny, tym bardziej, że przez całe lato można tu codziennie wysłuchać koncertu organowego.

Po opuszczeniu Starego Miasta i przekroczeniu Warty znaleźliśmy się na Ostrowiu Tumskim przed pierwszą polska katedrą wybudowaną w 968 r. Nasza uwagę we wnętrzu przykuły płyty nagrobne z XV – XVI wieku, ołtarz główny z 1512 r. oraz XIX-wieczna Złota Kaplica z sarkofagiem i pomnikiem Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Droga powrotna do miejsca zakwaterowania w hotelu Polonez (okres świetności mającym dawno za sobą) wiodła przez Cytadelę – do XIX w. wzgórze winiarskie, później potężny fort Twierdzy Poznań, obecnie największy park miejski o pow. ok. 100 ha z bogatą ofertą muzealną. Tu obejrzeć można największą z prac plenerowych Magdaleny Abakanowicz „Nierozpoznani”.

DZIEŃ 1 – 22.08.2019 r. Uroczyste otwarcie CZAK-u nastąpiło w sali plenarnej Urzędu Marszałkowskiego. Głos zabrali patroni imprezy Marszałek Województwa Wielkopolskiego Marek Woźniak oraz Prezes Zarządu Głównego PTTK Jerzy Kapłon witając uczestników i nawiązując do założonych przez organizatorów celów zlotu. Wysłuchaliśmy także barwnego, choć czasem kontrowersyjnego w stawianych tezach wykładu na temat Powstania Wielkopolskiego.

Fakty usłyszane na prelekcji mogliśmy utrwalić dzięki dokumentom i pamiątkom zgromadzonym w Muzeum Powstańców Wielkopolskich w Lusinie, dokąd udaliśmy się po obiedzie. Otwarte 2 września 1996 r. początkowo zawierało zbiory emerytowanej nauczycielki miejscowej szkoły i zajmowało jedną szkolną klasę. W 2008 r. rozrastające się zbiory przeniesiono do odrębnego budynku, a od 1 kwietnia 2018 roku Muzeum Powstańców Wielkopolskich im. Generała Józefa Dowbora Muśnickiego (w organizacji) stało się instytucją kultury gminy Tarnowo Podgórne.

Grób patrona Muzeum (w latach 1920 1937 mieszkańca pobliskiego Batorowa), jego żony i dwóch córek znajduje się na cmentarzu po drugiej stronie ulicy. Starsza z córek Janina Lewandowska podporucznik pilot lotnictwa Wojska Polskiego II RP to jedyna kobieta – ofiara zbrodni katyńskiej.

Z prehistorią tej ziemi zapoznaliśmy się dzięki pracownikom Wydziału Nauk Geograficznych i Geologicznych na Kampusie UAM Morasko. Prezentacja zgromadzonych w instytucie skał, film „rekonstruujacy” upadek meteorytu na Ziemię, lapidarium w pobliskim parku oraz wędrówka wzdłuż śladów uderzenia metorytu Morasko oderwały nas od bieżących wydarzeń i przeniosły w baaardzo odległą przeszłość.

W tym dniu zwiedziliśmy również Muzeum- Pracownię Literacką Arkadego Fiedlera, które rozpoczęło działalność 1 stycznia 1974 roku. Placówka mieści się w starym domu rodziny Fiedlerów w Puszczykowie pod Poznaniem. Dzień zakończyliśmy forum krajoznawczym w miejscu zamieszkania połączonym z giełdą kolekcjonerską.

DZIEŃ 2 – 23.08.2019 r. Rozpoczął się wyśmienitym śniadaniem w jednym z pawilonów Międzynarodowych Targów Poznańskich. Pan Prezes MTP Przemysław Trawa (kolejny patron CZAK-u) w ciekawy i obrazowy sposób przekazał nam mnóstwo danych liczbowych i historycznych o Targach od ich pierwszej edycji do dziś. Dodatkowo obwiózł po terenach targowych, a także obdarował książkowym opracowaniem historii PeWuKi, tj. Powszechnej Wystawy Krajowej – prototypu MTP. Kontynuacją tak miłego początku dnia był objazd województwa w kierunku Szamotuły – Oborniki.

Pierwszym celem wycieczki był zamek Górków w Szamotułach – jeden z obiektów muzeum. Bogato wyposażone wnętrza zrobiły na nas wrażenie, a pogłębiła je jedna z większych w Polsce kolekcja ikon eksponowana w piwnicach zamku. Stojąca nieopodal baszta wiąże się ze smutną legendą Halszki z Ostroga.

Szamotulska bazylika kolegiacka z XV w. słynie od lat 60-tych XVII w. cudownym obrazem Matki Boskiej Pocieszenia „Szamotuł Pani”, który jest … ruską ikoną Matki Boskiej Kazańskiej.

Okazją do oderwania się od tematyki sakralnej stała się wizyta w Muzeum Młynarstwa w Jaraczu, gdzie mogliśmy prześledzić postęp w technologii obróbki zbóż od najprostszych żaren po młyny wodne. Zachwyt nad ilością i różnorodnością zbiorów i pomysłowością ich eksponowania zgasiły informacje przewodnika o upadku młynarstwa w Polsce. W Rożnowie, największej wsi gminy Oborniki najcenniejszym zabytkiem jest barokowy kościół pod wezwaniem św. Katarzyny z roku 1798 r. ze słynącym łaskami XVII-wiecznym obrazem świętej Anny Samotrzeciej. Jednakże uwagę turystów przykuwają znajdujący się przy kościele grób powstańca listopadowego Franciszka Mickiewicza, brata Adama oraz dwie tablice umieszczone na ścianie świątyni. Jedna upamiętnia Mikołaja Skrzetuskiego, pułkownika, który w roku 1649 przedarł się z oblężonego Zbaraża do króla Jana Kazimierza – pierwowzór sienkiewiczowskiej postaci Jana Skrzetuskiego. Druga poświęcona Włodzimierzowi B. Krzyżanowskiemu, generałowi brygady Armii Stanów Zjednoczonych, dowódcy 58 Regimentu Piechoty Nowego Jorku (tzw. „Legionu Polskiego”) podczas wojny secesyjnej, pośredniczącemu w kupnie Alaski od Rosji. Obu łączy miejsce urodzenia – Rożnowo.

Z Adamem i Franciszkiem Mickiewiczami zetkniemy się jeszcze w Łukowie, w domu parafialnym przy drewnianym kościółku z 1780 r. Związane z nimi pamiątki eksponowane w Izbie Pamięci przypominają o ostatniej Wigilii spędzonej w kraju przed emigracją Adama.

Pięknym zwieńczeniem bogatego w doznania dnia stało się zaproszenie na ul. Święty Marcin, gdzie w hotelu Altus wystąpiła z recitalem piosenek Edith Piaff Ksenia Saushishili. To była uczta muzyczna. Nucąc dopiero co słyszane szlagiery, udajemy się na nocny spacer pięknie odnowionym Św. Marcinem, podziwiając wypiękniałe po oczyszczeniu piaskowca, z którego zostały zbudowane, okazałe gmachy Dzielnicy Cesarskiej: Zamek, Teatr Wielki, Collegium Minus i Collegium Maius UAM, bank i pocztę. Wiemy już, że to z woli cesarza Wilhelma II Hohenzollerna na początku XX w. na miejscu umocnień Twierdzy Poligonalnej wyrosła ta monumentalna dzielnica, a jej najważniejszy obiekt – Zamek Cesarski – to najmłodsza rezydencja monarsza w Europie.

DZIEŃ 3 – 24.08.2019 r. Kolejny dzień Czaku rozpoczęliśmy w uniwersyteckiej Sali Lubrańskiego od interesującego wykładu prof. Tomasza Schramma o Wszechnicy Piastowskiej . Po prelekcji udaliśmy się na wycieczkę po Wielkopolsce, po drodze zatrzymując się w okolicy Łężeczki , wsi otoczonej wzgórzami moreny czołowej. W okolicach wsi znajduje się punkt widokowy, na którym powstał pierwszy pomnik odsłonięty w III tysiącleciu, w kształcie grzyba. Z punktu widokowego roztacza się panoramiczny widok na wieś i okolicę, między innymi na Jezioro Chrzypskie. W Lutomiu podziwialiśmy drewniany kościół pw. św. Andrzeja i Najświętszej Marii Panny Wspomożycielki z unikatowym Castrum Doloris( katafalk przy którym odprawiano uroczystości żałobne). W Sierakowie , mieście Opalińskich, zwiedziliśmy odrestaurowaną część zamku, gdzie znajduje się muzeum z cennymi sarkofagami oraz Kościół Pobernardyński Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej w Sierakowie. Kościół ten zwany jest Perłą Sierakowa , a na uwagę zasługuje wczesnobarokowy ołtarz główny z obrazem flamandzkiego malarza, Artura Wolfforta „Zdjęcie z krzyża” oraz przepiękne stalle i nagrobki rodu Opalińskich. Następnie udaliśmy się do Chalina. Ośrodek Edukacji Przyrodniczej w Chalinie to ciekawe miejsce ,gdzie w starym dworku można zobaczyć pracownie starych zawodów , sale wystawiennicze z kolekcją poroży oraz flory i fauny tamtych rejonów. Po odpoczynku w chalińskim wigwamie podziwialiśmy ogród ziołowo-kwiatowy. Ten dzień pełen wrażeń zakończyliśmy w Olandii – zespole dworsko-pałacowym w Prusimiu w Krainie 100 Jezior zajmującej znaczna część Sierakowskiego Parku Krajobrazowego. Tam przy szlagierach w wykonaniu Warszawskiej Orkiestry Sentymentalnej uczestniczyliśmy w turystycznej biesiadzie.

DZIEŃ 4 – 25.08.2019 r. Ostatni dzień Zjazdu Krajoznawców poświęciliśmy na zwiedzanie najbardziej znanych i odwiedzanych podpoznańskich zabytków, czyli zamku w Kórniku oraz pałacu i mauzoleum Raczyńskich w Rogalinie. Potraktowaliśmy pobyt tam jako okazję do odświeżenia wiedzy o tych obiektach, wyniesionej choćby ze szkolnych wycieczek.

Po powrocie do Poznania udaliśmy się pod pomnik Powstania Wielkopolskiego, gdzie po złożeniu białych i czerwonych goździków na płytę pomnika, komandor Zlotu Jerzy Rogal ogłosił zakończenie CZAK-u, przekazując jednocześnie puchar przechodni organizatorom przyszłorocznego – w Jeleniej Górze.

Wzmocnieni smakowitym obiadem pożegnaliśmy gościnną Ziemię Wielkopolską pełni uznania za sprawność, organizację i bogatą ofertę przygotowaną przez gospodarzy imprezy.

Bogumiła Wiśniewska, Ewa Dąbek