WIEŚ KOMORÓW
I. Wieś Mückenberg (Góra komarów) do roku 1945
niem. Mückenberg, łuż. Komorow, pol. Komorów.
Zdj. 1 – Wieś Mückenberg na mapie z 1939 roku
Początki wsi Mückenberg datuje się na 1293 rok. Po raz pierwszy wzmiankowana w dokumentach historycznych (raport holenderski) 17 maja 1403 roku. Dzielnica majątkowa miasta Guben. Wieś, to szeroka ulicówka rozbudowana w wielodrożnicę o zabudowie zwartej, szczytowej.
W tym czasie wzgórza koło Mückenberg, tak jak w Guben i Germersdorf obsadzone były krzewami winorośli, które stanowiły doskonałe źródło dochodu dla mieszkańców. Miasto Guben miało udział w tych winnicach.
Zdj. 2 Rejon uprawy winorośli w Mückenberg
W 1475 roku wieś była własnością obywatela Guben Christoffela. Od 1512 roku do 1845 roku wieś była własnością skarbu państwa. W latach 1845 – 1945 roku była własnością miasta Guben. W północnej części wsi położony był folwark (Grundvorwek).
W części wschodniej wsi istniało założenie dworskie. Do wsi należały pierwotnie: folwark, owczarnie oraz kolonia z leśniczówką. Na dzień 1895.03.31 – wieś liczyła 411 mieszkańców.
W latach 1848 – 1945 we wsi był cmentarz Mückenberger Friedhof. Na mapie z 1939 r. usytuowany na placu Dauerkleingärten. Dziś na części jego terenu znajduje się boisko „Orlik”. Według gubeńskiego regionalisty J. Winklera to tutaj znajdował się grób masowy z 1945 r. poległych żołnierzy niemieckich i radzieckich.
W książce pt. „Cmentarze Gubina” z 2013 roku Wiesław Łabędzki opisuje wspomnienia Stanisława Biskupskiego, który twierdził, że jeszcze pod koniec lat sześćdziesiątych XX w. znajdowały się tutaj grobowce murowane, a na początku 2000 r. ktoś przyniósł kwiaty w święto zmarłych. Prawdopodobnie część płyt nagrobnych z cmentarza wykorzystano do ułożenia doraźnej drogi w 27 Pułku Czołgów. Wiele wskazuje na to, że los płyt był dość podobny do płyt nagrobnych pochodzących z innych gubińskich przedwojennych cmentarzy.
Zdj. 3 Cmentarz na mapie i tablica pamiątkowa
W 1900 r. wybudowano młyn elektryczny o zdolności produkcyjnej 15 ton na dobę. Po wojnie przejęty na własność skarbu Państwa przez Regionalne Przedsiębiorstwo Młynów Gospodarczych w Żarach.
Zdj.4 Aktualne zdjęcie młyna
We wsi Gustaw Krüger był właścicielem fabryki maszyn i urządzeń do produkcji dachówek cementowych, cegieł, płyt korytarzowych, rur, nadproży grobowych oraz różnych innych wyrobów cementowych oraz browaru. Mieszkał przy Mückenberg 48.
Zdj. 5 Fabryka Gustawa Krügera
Posiadał ponad 100 różnych form używanych w produkcji. Produkowana dachówka cementowa, model „Standard”, z zaokrągloną powierzchnią czołową, o takim samym kształcie i trwałości jak dachówka zakładkowa Tol, w rzeczywistości przewyższała wszystkie istniejące dachówki cementowe zakładkowe pod względem absolutnej szczelności. Ze względu na praktyczne i sprawdzone rozwiązania produkowane tu dachówki cementowe zewnętrzne, nie tylko w krótkim czasie rozpowszechniły się w całych Niemczech, ale także stanowiły najlepszy dowód na to, że dachówki te spełniają wymagania stawiane dachówkom ceramicznym. Dzięki nowo zaprojektowanym maszynom do produkcji cementowych elementów murowych model Germany, które ze względu na swoją praktyczną konstrukcję i prostą obsługę nie ustępowały pod względem wydajności żadnej innej maszynie, a tym samym nie miały sobie równych.
Zdj. 6 Maszyny do produkcji dachówek i cegieł
Główną zaletą maszyn było to, że można było mocno wbić 3 cegły w tym samym czasie. Dzięki tym prostym czynnościom jeden pracownik mógł wykonać 2000-2500 cegieł dziennie. Była to wydajność, która nie była do osiągnięcia przez konkurencyjne maszyny. Na maszynie fotografia po prawej stronie można było produkować cegły dziurawki lub pełne i wszelkiego rodzaju cegły klinkierowe. Zastosowany udar nadawał cegłom ogromną wytrzymałość, a one same wychodziły z formy bardzo czyste i o ostrych krawędziach. Dachówki cementowe międzywarstwowe firmy Gustawa Krügera pokryły dach rezydencji niemieckiego wicekonsula w Orsodo (Bräsilien). 27 marca 1909 w „Gubener Zeitung” pisano, że producent wyrobów cementowych Gustav Krüger zbudował dużą halę roboczą na terenie portu Guben w celu produkcji wyrobów cementowych, głównie rur do kanalizacji ze żwiru z pogłębiania Nysy. Swoje produkty eksportował drogą wodną i koleją. Ten korzystny załadunek utorował firmie drogę do szerokiego pola sprzedaży. Była to pierwsza firma, która dostrzegła zalety powierzchni magazynowych na bardzo dobrze rozplanowanym obiekcie portowym Guben.
Na dzień 01.12.1910 – mieszkało we wsi 525 osób. Po I wojnie światowej postawiono we wsi pomnik ku czci poległych mieszkańców. Po II wojnie światowej został zniszczony, a pamiątkowa tablica znajduje się w Kościele Klasztornym w Guben.
1925.06.16 – liczba ludności 466 w 127 gospodarstwach.
1928.12.01 – Wieś Mückenberg włączono do gminy miejskiej i powiatu miejskiego Guben.
1933 r. – liczba ludności 439
1935.03.31 – społeczność wiejska
1935.04.01 – gmina
Przed II wojną światową w Komorowie istniały następujące restauracje, sklepy:
Garten restaurant Zum Neuen Grund, Gastwirtschaft Emll Kahllsch, Bäckerei R. Kruger Kolonianwaren, Wilh. Müller, Restaurant Max Wilke, Restaurant Anna Wilke.
Zdj.7 Restauracje i sklep kolonialny
Jesienią 1938 roku oddano do użytku koszary Mückenberg I i Mückenberg II.
Zdj. 8 Teren stacjonowania 29 Pułku Piechoty
Zdj. 9 Budynki koszarowe
Więcej zdjęć można zobaczyć:
https://www.facebook.com/media/set/?set=a.762491457188849&type=3&comment_id=767546093350052
10 listopada 1938 roku w koszarach w Mückenberg I stacjonował sztab 29 Pułku Piechoty, kompania sztabowa, 16 kompanii piechoty, 13 kompania artylerii i 14 kompania przeciwpancerna. W koszarach Mückenberg II stacjonował sztab 1 batalionu i kompanie od 1 do 4. Dowódcą był gen. bryg. Paul von Hase, który był jednocześnie dowódcą Garnizonu Guben i zamieszkiwał przy Uferstrasse 11. W związku z zamachem na Adolfa Hitlera 20 lipca 1944 roku został stracony 8 sierpnia 1944 roku w Berlinie-Plötzensee.
Kolejne koszary: Mückenberg III budowano jeszcze na początku drugiej wojny światowej. Miał je zająć nowy 2 batalion. 1 września 1939 roku 29 Pułk Piechoty (niem. Infanterie-Regiment Nr 29) wziął udział w agresji na Polskę jako jednostka 3. Dywizji Piechoty 4 Armii (niem. die 3. Infanterie-Division der 4. Armee) niemieckiej Grupy Armii Północ (niem. Heeresgruppe Nord) gen. Fedora von Bocka.
1939 r. – liczba ludności 453, powierzchnia wsi – 3,772 km²
Do 1945 r. – Mückenberg należał do parafii Kościoła Klasztornego w Guben.
II. Wieś Komorów po roku 1945
Wieś Komorów położona jest w gminie Gubin przy drodze wyjazdowej z Gubina do Zielonej Góry, praktycznie przedmieście Gubina. Zachodnia część wsi leży w granicach administracyjnych miasta Gubina. We wsi znajduje się kościół parafialny. Na terenie Komorowa są sklepy spożywcze, stacja paliw i stacja gazu LPG. Należy do województwa lubuskiego, powiatu krośnieńskiego. Według Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2021 roku liczba ludności we wsi Komorów to 279 z czego 52.7% mieszkańców stanowią kobiety, a 47,3% ludności to mężczyźni. Miejscowość zamieszkuje 3.9% mieszkańców gminy. Identyfikator miejscowości Komorów w systemie SIMC to 0909360, a współrzędne GPS wsi to 14.764444, 51.961111.
Po drugiej wojnie światowej i opuszczeniu wsi przez rdzennych mieszkańców przybyli tu jako pierwsi osadnicy wojskowi: por. Józef Bal ur. 1913 r. – 1939 r. służył w 8 Dywizjonie Żandarmerii. Po kampanii wrześniowej przedostał się do Francji i służył w 8 Pułku Piechoty armii Polskiej we Francji. Po kapitulacji dostał się do niewoli i przebywał na wyspie Belle, Dortmund. Od 1941 r. był w stalagu XVII B w Austrii skąd uciekł do Francji. Tam schwytany i osadzony w stalagu. Ponownie ucieka na teren Węgier, gdzie schwytano go i osadzono w więzieniu, w którym przebywał do grudnia 1944 r. Wyzwolony został przez Armię Radziecką. Łucjan Bądzielewski ur. 1917 r. od 1944 r. XII 1945 r. służył w 87 Pułku Piechoty.
Stanisław Bądziolewski ur. 1923 r. 1944 – 1945 r. służył w 27 Pułku Piechoty.
Antoni Bincewicz ur. 1907 r. od VII 1944 r. – XI 1945 r. służył w 18 Pułku Piechoty
Józef Błaszko ur. 1921 r. od IX 1944 – XI 1946 r. służył w 4 Dywizji Piechoty KBW
Stanisław Boguszewicz ur. 1920 r. VIII 1946 – II 1946 r. 42. Zapasowy Pułk Brygady Pancernej.
Józef Czerniecki ur. 1900 r. do IX 1946 do 1946 WP
Bronisław Dębicki ur. 1926 r. VIII1944 – VIII 1945 r. 21. Zapasowy Pułk Piechoty.
Roman Gągała ur. 1918 r. 1- 18 IX 1939 – wojna obronna.
W 1945 roku zarządcą majątku ziemskiego był Ksawery Macewicz.
1945/1946 r. – W połowie roku szkolnego rozpoczęła działalność szkoła. Był w niej jeden nauczyciel z najwyższą – III klasą. Pod koniec roku było 43 uczniów, działali także harcerze. Wśród nauczycieli byli m. in. Maria Dzięcioł, Jadwiga Rojek, Krystyna Gwoździańska (kierownik). Po otwarciu Szkoły Podstawowej Nr 3 w Gubinie, szkoła zakończyła działalność. Obecnie mieści się tu plebania.
Zdj.10 Zdjęcie dawnej szkoły i tablica szkoły
W czerwcu 1948 r. z inicjatywy koła osadników wojskowych postawiony został pomnik na skwerku, zbudowany z cegły, kamienia i cementu, składający się z niewysokiego cokołu oraz obelisku. Na czołowej stronie portret generała i tekst pisany farbą olejną: „Gen. Karol Świerczewski 1897-1947. Bojownik o wolność i demokrację”.
Zdj.11 Pomnik generała Karola Świerczewskiego
1949 r. – Pojawiły się pierwsze kompleksowe plany wykorzystania obiektów koszarowych w Komorowie i Gubinie. Od 15 października 1953 w Komorowie stacjonowały różne jednostki wojskowe. Po wojnie koszary po 29 Pułku Piechoty oraz innych wojskach wykorzystywała 19 Dywizja Zmechanizowana (Pancerna) 5 Kresowa (Saska) Dywizja Pancerna ( Zmechanizowana) i do 2002 roku 5 Kresowa Brygada Zmechanizowana. 30.12.1998 r. płk Lech Kamiński złożył meldunek zastępcy dowódcy gen. Aleksandrowi Topczakowi o rozwiązaniu 5 Kresowej Dywizji Zmechanizowanej im. Króla Bolesława Chrobrego.
Szczegółowy wykaz i daty na stronie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Garnizon_Gubin.
Obiekty wojskowe zostały przejęte przez Agencją Mienia Wojskowego, która sukcesywnie je sprzedaje.
Kupcami byli się miejscowi przedsiębiorcy. Swoje firmy mają tu: Iwaniccy sp. z o.o sp.k, P.H.U Pafen, Ażur Krzysztof Sawicki – Betoniarnia, Bestostal, Hulk Kunstschmiede, BTC – materiały budowlane, Jakpol – hurtownia materiałów budowlanych, Trans Oder-Plus Opadczyk i wiele pomniejszych. Dwa budynki adaptowane są na mieszkania.
W 1952 roku mieszkało tu 230 osób na 50 gospodarstwach.
1956 – reaktywowano 15 drużynę Harcerską im. Szarych Szeregów, prowadzoną przez podharcmistrza Zygmunta Żółkiewskiego.
Był tu też pomnik ku czci poległych w I wojnie światowej, ale został rozebrany. Pamiątkowa tablica znajduje się w Kościele Klasztornym w Guben.
1957 r. – Młyn elektryczny został przekazany na rzecz PFZ, który decyzją Prezydium Powiatowej rady Narodowej w Gubinie i protokołem z 12 lipca 1957 roku przejął Karol Kufner, którym dotychczas zarządzał.
Zdj.12 Akt nadania
We wsi ma swoją siedzibę w byłych zabudowaniach folwarku Nadleśnictwo Gubin.
Zdj. 13 Folwark przed wojną i współcześnie
Zarządza ponad 21 tys. ha lasów. Jest to teren atrakcyjny przyrodniczo, bogaty w świat roślinny i zwierzęcy. Charakteryzuje się urozmaiconą rzeźbą terenu i wyróżnia się ciekawymi formami jego ukształtowania.
Obszar nadleśnictwa leży na zachodnim krańcu Pasa Wielkich Dolin. Rzeźba terenu ukształtowana została przez odrzańsko – pomorski jęzor lodowcowy, który pozostawił po sobie zarówno wzniesienia morenowe jak i równiny sandrowe czyli obszary powszechnego występowania dużych ilości przemytych piasków. Miejscami podziwiać też można wydmy śródlądowe, torfowiska oraz obszary bagienne. Najwyższe wzniesienie znajduje się w południowej części nadleśnictwa – 106,4 m n.p.m., natomiast najniższy poziom stanowi powierzchnia jeziora Borek – 33,2 m n.p.m.
Największy kompleks leśny zajmuje powierzchnię 15.000 ha (uwzględniając przyległe lasy Nadleśnictwa Brzózka). Drugi co do wielości kompleks leży na Równinie Strzegowskiej – o powierzchni ok. 7.000 ha.
Formy Ochrony Przyrody znajdujące się na terenie Nadleśnictwa Gubin to: 2 rezerwaty przyrody, 24 użytki ekologiczne, Krzesiński Park Krajobrazowy, 4 Obszary Chronionego Krajobrazu, 11 pomników przyrody – pojedynczych drzew oraz ich grup, 2 Powierzchniowe Pomniki Przyrody, Ochrona strefowa – 3 strefy gniazd ptaków chronionych, Oszary Natura 2000, 4 obszary (Krośnieńska Dolina Odry, Dolina Środkowej Odry, Dąbrowy Gubińskie, Jeziora Brodzkie)
1955 r. aktywnie działał Ludowy Zespół Sportowy (LZS), w 1993 roku był „Satman”, a 1995 r. „Elmech”
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.
W Komorowie przy ul. K. Świerczewskiego 7 (GPS N 51°57′49.41″, E 14°45′51.32″) rośnie najstarszy w Europie wiąz szypułkowy zwany „Wiedzminem,” a także „Mieszkiem”.
Zdj.14 Wiąz szypułkowy przed 1945 rokiem, aktualny stan drzewa.
Zdj.15 Po lewej – tablica istniejąca, po prawej – taka była wcześniej
Obliczony w 1984 r. wiek „Wiedźmina” (C. Pacyniak „Najstarsze drzewa w Polsce”) wynosił 431 lat (podane wtedy wymiary to 887 cm w obwodzie, wysokość 35,5 m). W roku 2014 obwód drzewa wynosił 940 cm. Obecnie drzewo ma 470 lat. Z pnia wyrastały niegdyś 3 okazałe konary. Wewnątrz drzewa znajdowała się przestronna dziupla dochodząca do 5 m wysokości.
W lipcu 2004 roku podczas potężnej wichury obłamał się jeden z dwóch ostatnich konarów. Pozostał tylko jeden konar, natomiast w miejscu pozostałych dwóch znajdują się próchniejące dziuple. Dla mieszkańców Komorowa oraz gubińskich leśników to południe stało się wyjątkowo pamiętne.
Zdj.16 „ Wiedzmin” po burzy w 2020 roku.
13 czerwca 2020 r. w czasie burzy poprzedzonej ponad trzydziestostopniowym upałem, pod naporem silnego wiatru wiąz „Wiedźminem” runął. Drzewo przed zniszczeniem zachwycało majestatycznym wyglądem wiele pokoleń, zarówno mieszkańców, jak i turystów oraz pasjonatów przyrody. Jak podają znawcy tych drzew jest szansa, że drzewo będzie dalej rosło.
1987r. – Z inicjatywy proboszcza Jana Gussa, rozpoczęto budowę kościoła p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego, którego budowę zakończono w 1988 roku, a poświęcił go biskup Józef Michalik. Nadzór techniczny nad budową sprawował bezpłatnie Ryszard Jakutowicz. Projekt budowy przygotował Teofil Rodziewicz. Proboszczami byli: ks. Andrzej Roszak – 1.12.1990 r., ks. Andrzej Piela – 20.08.1998 r., ks. Ryszard Kolano – 1.08.2014 r. Obecnie ks. Krzysztof Lebiecki.
Zdj. 17 Kościół W Komorowie
Parafia rzymskokatolicka, wydzielona z parafii p.w. Trójcy Świętej w Gubinie, diecezji zielonogórsko-gorzowskiej, metropolii szczecińsko kamieńskiej, erydowana 01 grudnia 1999 roku. W parafii posługują księża diecezjalni. Mieści się przy ulicy Ceglanej.
3 sierpnia 1990 r. został ustanowiony wikariat samodzielny w Komorowie, a 1 grudnia 1990 r. przekształcono go w parafię. Proboszcz zamieszkał najpierw w wynajętym mieszkaniu, a później w budynku po zlikwidowanej szkole podstawowej. W latach 1992-2002 na terenie parafii znajdowała się siedziba parafii Ordynariatu Polowego. Po likwidacji jednostki wojskowej parafia ta została zniesiona, a pozostałą po niej świątynię przekazano Stowarzyszeniu Wspólnota św. Tymoteusza – stała się ona wówczas kościołem rektoralnym. Po podjęciu decyzji o przeniesieniu siedziby Stowarzyszenia do archidiecezji łódzkiej w 2020 r. utraciła ten status. Opiekę duszpasterską nad osadzonymi w areszcie znajdującym się na terenie parafii sprawował początkowo proboszcz z Komorowa, później kapłani ze Wspólnoty św. Tymoteusza, obecnie zaś duchowni z parafii pw. MB Fatimskiej w Gubinie. Wizytacje kanoniczne – 1994 r. (bp Edward Dajczak), 1999 r. (bp Adam Dyczkowski), 2005 r. (bp Paweł Socha), 2011 r. (bp Paweł Socha), 2018 r. (bp Paweł Socha).
W 1989 roku było 43 właścicieli gruntów, ale tylko 5 ze źródłem utrzymania. Pozostali to małorolni i 14 działek różnej wielkości. Grunty zostały przekazane na rzecz Skarbu Państwa za renty. Połowa powierzchni (około 50 ha) to własność Państwowego Funduszu Ziemi (PFZ)
W latach 1998 – 2021 liczba mieszkańców wzrosła o 23,5%.
W 2002 r. we wsi były 82 gospodarstwa domowe. Wśród nich dominowały gospodarstwa zamieszkałe przez dwie osoby – takich gospodarstw był 21. Liczba mieszkańców w 2021 (stan na 31.12.2021r.) – 293
Odznaczeni mieszkańcy:
Srebrny Krzyż Zasługi – Stanisław Jaskólski, Medal 40 lecia PL – Wincenty Jakutowicz, Jan Musiałowski, odznaka „za zasługi W rozwoju Województwa Zielonogórskiego – S. Jaskólski.
Sołtysami byli:
1947 r. – Michał Pochyły
Jan Tomaszewicz,
1958-1960 r. Jan Polaszak
1972-1990 r. Stanisław Jaskulski
1990-1992 r. Czesław Błaszko
1992-1998r. Kazimierz Gancarz
198-2003 r. Mieczysław Kowalski
02.2003 r. Agnieszka Puchałko
Od 2018 r. – Halina Jaworska
Tadeusz LECH
